“Kendisiyle Allah’ın konuşması, bir beşer için olacak
(şey) değildir; ancak bir vahy ile yada perde arkasından veyâ bir elçi gönderip
kendi izniyle dilediğine vahyetmesi (durumu) başka. Gerçekten O, yücedir, hüküm
ve hikmet sâhibidir” (Şûrâ 51).
Kur’ân’a
bakıldığında, Allah’ın bildiriminin peygamberlere gelişi; 1-Vahyetme, 2-Perde
arkasından hitâp, 3-Elçi gönderip sözlerini iletme, şeklindedir. Âyette vahyin
niteliğine ve geliş şekline bakınca, vahyin niteliğinin tam olarak anlaşılamayacağı
ve hattâ onu peygamberlerin bile, hissetse de anlamlandıramayacağı anlaşılıyor.
Çünkü arada bir “ontolojik fark” (varlık farkı) vardır ve farklı varlıkların
birbirleriyle olan iletişimleri, benzer varlıkların iletişimleri gibi olmaz.
Mutlak Varlık olan Allah’ın, sınırlı ve mukayyet bir varlık olan insan ile
direkt olarak, “rûberû” yâni karşılıklı şekilde, yüz-yüze gelerek, insan-insana
konuşma gibi bir konuşma yapması beklenemez. Bu nedenle Allah’ın vahiyleri,
insana mutlakâ bahsedilen bu üç yolla gelmek zorundadır.
Akıl, gayb
alanında çâresiz kalır. O hâlde din yâni İslâm, “yarı-dogma” bir inanç
şeklidir. Zâten akıl ile gaybın sırrı çözülebilseydi, o zaman îmâna gerek kalmazdı.
Zîrâ insanın, aklı ile çözebildiğine ve idrâk edebildiğine îman etmesi gerekmez.
Îman “gayb” ile ilgili olandır. Yâni îman, “gabya îman”dır. Peygamberimizin
vefâtı ile birlikte Peygamber de aramızda olmadığı için, “elle tutulur, gözle
görülür îman kaynağı” olarak elimizde bir tek Kur’ân vardır fakat îman edilmesi
gereken şey, Kur’ân’ın kâğıdı, mürekkebi, mürekkebinden oluşan yazıları, cildi
vs. değildir. Îmâna konu olan şey, Kur’ân’ın Allah tarafından, Cebrâil aracılığı
ile, âlemlere rahmet Peygamberimize gönderilmiş olduğu ve gönderilen vahiylerin
kıyâmete kadar bize rehberlik edebilecek yeterlilikte ve kalitede olduğudur. Bu
da onun gaybî özelliğidir. Yâni biz Kur’ân’ın kâğıdına-yazısına değil, kaynağına,
getirenine, geliş şekline ve mesajına îman ediyoruz. O mesajın Allah’tan
geldiğine ve Allah’tan geldiği gibi korunduğuna inanıyoruz. Onu tâkip
ettiğimizde bizi karanlıklardan aydınlığa çıkaracağını biliyoruz ve kabûl
ediyoruz. Evet; gözle görülen şeye îman edilmez, çünkü onun varlığından emin (îmân)
olmaya gerek yoktur. O hâlde biz, îman ettiğimiz şeyin gereğini yapmakla mükellefiz,
onun ne olduğunu bilmekle değil. Zâten buna aklımız da yetmez.
Vahiyden derece
olarak daha düşük konumda bulunan akıl, vahiy ile uzlaşmadığında yada vahyi
idrâk edemediğinde, mecbûren onu yorumlamaya (te’vil) başlar ve vahyi
yorumlamayı akıl-merkezli yaptığından, bu yorumlama işini “akla uydurana kadar”
devâm ettirir. Fakat ortaya çıkan yorum, “mutlak vahiy” olmaktan çıkar. Akıl,
bu tarz bir yorumla, Dünyâ’yı “mutlak olmayan vahye göre” şekillendirmiş olur.
Akıl ancak bu şekilde iş görür. Mutlak vahyin en doğru yorumu ise ancak “sünnet”
ile olabilir. Zîrâ sünnet, Peygamberin vahyi amel-eylem şeklinde yorumlaması
ama bunu Allah’ın kontrôlünde yapmasıdır. Eğer Allah onu yaptığından dolayı
uyarmışsa ve düzeltmişse -ki uyardığı ve düzelttiği yerler de vardır- (Tahrîm
1, Ahzâb 37) o zaman sünnet, “Allah onaylı” ve mutlak vahye göre söz ve amel
ile yapılmış en doğru yorum olmuş olur. Zâten bilgi ve bilincin kaynağı Kur’ân
iken, amel ve eylemin kaynağı sünnettir ve bu nedenle de sünnet bağlayıcıdır.
Bağlayıcılığı ve evrenselliği bu nedenledir.
Vahyin gelişi direkt
olarak Allah’tan insana olmaz. Zîrâ arada ontolojik (vâroluş) fark vardır. Bu
nedenle de bir kula ancak yine bir “kul” olan melek Cebrâil aracılığı ile vahiy
iletilmiştir. Zâten Allah ile kul arasındaki aracılık sâdece vahiy-mesaj-emir
indirilirken olur. Allah’tan vahiy ve emir insana direkt olarak gelmezken, insandan
Allah’a duâ, yakarış, ibâdet ise direkt yapılmalıdır. Aksi-hâlde şirk olur ki
şirk denen şey zâten budur. Put, insandan Allah’a giden yoldaki aracılardır. Fakat
Allah’tan insana vahiy getiren Cebrâil’in aracılığı şirk değildir. O hâlde
“insan ile Allah arasına” aracı giremez fakat “Allah ile insan arasına” aracı
(melek-elçi) girebilir” diyebiliriz. Yâni Allah insana hitâp edeceğinde mutlakâ
bir aracı oluyor ama insan Allah’a aracısız ibâdet ve duâ edebilir ve yalvarışta
bulunabilir ki, zâten böyle yapılmayıp da aracı konulduğunda şirk başlar.
Kur’ân’ı-vahyi,
ille de; modern aklın, modern bilimin ve modern çağın ışığında yorumlama ve bunlara
uydurma düşüncesi, aslında vahyin, salt akılla mutlak anlamda idrâk
edilemeyeceğinin göstergesidir. Çünkü vahiy, tüm bu modern etkenlere karşı
bâriz bir üstünlüğe sâhiptir. Buna göre vahyin,
sahih olarak bu etkenlerin ışığında yorumlanması ve anlaşılması imkânsızdır. Peki neden
“vahyin ışığında bilim” değil de, “modern bilimin ışığında vahiy” diyoruz?.
Niçin “vahyin ışığında bilim üretmek”ten değil de, “modern bilimin ışığında
vahyi anlamak”tan söz ediyoruz?. Çünkü zamânımız, dînin yâni vahyin arka-plâna
atıldığı ve aklın aşırı şekilde öne çıkarılıp kutsandığı bir zamandır. Vahyin
akla boğdurulduğu bir zamandayız.
Akıl
kullanılarak vahyin yorumu yapılabilir ve vahiy anlamlandırılabilir. Fakat
vahiy, akıl-üstü bir öğretidir. Aksi-hâlde akıl, “vahiyden üstün” yada “vahiy
ile aynı üstünlükte” olsaydı, akıl da bir vahiy meydana getirebilirdi. Yâni
insanlar, akıllarını kullanarak gerçek bir peygamber olabilirdi, hak bir din
kurabilirlerdi ve vahiy-merkezli bir kitaba sâhip olabilirlerdi. Fakat böyle
bir şey imkânsızdır:
“De ki: Eğer bütün ins ve cin (toplulukları), bu
Kur’ân’ın bir benzerini getirmek üzere toplansa, -onların bir-kısmı bir-kısmına
destekçi olsa bile- bir benzerini getiremezler” (İsrâ 88).
Âyet, “akıl ile vahiy
oluşturulamaz, bu nedenle böyle bir beklentiye girmeyin ve böyle bir düşünceye
kapılmayın” diyor. Zâten böyle bir düşünce ve beklenti Peygamberimiz’de de
yoktu. Peygamberimiz, aklının “cins” bir akıl olduğunu fark ederek kendisine
vahyedilmesini beklemiyordu:
“Kitabın sana (kâlbine vahy ile) bırakılacağını umûd
etmezdin; (bu,) Rabbinden ancak bir rahmettir. Öyleyse sakın kâfirlere arka
olma!” (Kasas 86).
Vahiy ancak bir rahmettir. Vahiy,
insanlar içinden en temiz, ahlâklı, dürüst, aklı başında ve duyarlı olanlara
gelir. Yoksa ille de bilgi sâhibi, uzman ve “dâhi” olanlara gelmez:
“Böylece sana emrimizden bir rûh vahyettik. Sen,
kitap nedir, îman nedir bilmiyordun. Ancak Biz onu bir nûr kıldık; onunla kullarımızdan
dilediklerimizi hidâyete erdiririz. Şüphesiz sen, dosdoğru olan bir yola
yöneltip-iletiyorsun” (Şûrâ 52).
Vahiy; ahlâk,
akıl, bilgi-sâhibi bir insanın (peygamber) o özel mânâları kâlbinden alarak kelimelere
dökmesi şeklinde ve “Peygamber’in, vahyi gökten-melekten-Allah’tan değil de, o
kelimelerin kâlbinde belirip şekillenmesiyle kâlbinden alması” şeklindeki
yaklaşım yanlıştır. Çünkü bu anlayışa göre gayb iptâl olur ve elçiye-meleğe
gerek kalmaz. Hem peygamberler, vahyi kâlbinden alıyorsa, neden daha önce ve
her-an almadılar ve meselâ Peygamberimiz neden “fetret-i vahy” denen dönemi
yaşadı ve Hz. Âişe ile ilgili “ifk hâdisesi”nde o kadar sıkıntıya girdi?. Vahyi,
istedikleri zaman kâlplerinden alıp ortaya koyabilirlerdi. Peygamberler
vahiyleri kendi iç dinamikleriyle ve özel şartlarda kâlplerinde oluşturup da
kelâma dök(e)mezler. Vahiyler o kâlbe, özel bir şekilde Allah tarafından bir elçi
aracılığı ile gönderilir ve Peygamberler de o vahyi hem tebliğ ederler hem de
bizzat kendileri de ona uyarlar ve vahyi hayâtta uygulayarak yaşarlar. Vahiy
ile arasındaki ontolojik fark bunu gerektirir çünkü. Vahiy, peygamberlerin
kâlbine “çok özel bir şekilde” Allah tarafından görevlendirilmiş bir elçi
(melek) aracılığı ile gelir ve onlar da gelen emirleri-önerileri insanlara
tebliğ şeklinde, aynen geldiği gibi aktarırlar.
Aynı ontolojik
durum Allah ile melek arasında da vardır. Bu nedenle vahyin ilk başta Levh-i
Mahfûz’a indirildiği ve Cebrâil’in de oradan aldığı vahyi Peygambere ilettiği
söylenmiştir. Abdulkadir Yılan:
“Kur’ân’ın bir bütün olarak vâr olduğu
yere Levh-i Mahfûz denilmektedir. Burûc, 85/21,22; Vâkıa, 56/77-80; Zuhrûf,
43/4; Allah’ın melekler ve insanlarla olan ontolojik farklılığın bir sonucu
olarak ilâhî hitâbın meleklere bildirimi, ancak onların ontolojik düzlemine
uyarlanmasıyla mümkündür. Kur’ân’ın ilâhî bilgi yada kelâm boyutundan, daha
sonradan insânî boyuta ulaştırılmak üzere, melek düzlemine indirgenmesi için
oluşturulan alana Levh-i Mahfûz diyebiliriz” der.
Tabi bu düşüncelerin
ne kadar doğru olduğu tartışılır. Zîrâ vahyin hem ne olduğu hem de geliş şekli
kesin anlamda belli değildir. Hattâ peygamberler bile vahyin etkisine mâruz
kalmış olmalarına onu iliklerine kadar hissetmelerine rağmen, vahyin mâhiyetini
aklın anlamlandırabileceği bir şekilde açıkla(ya)mamışlardır. Zîrâ insan ile
vahiy arasında ontolojik bir farklılık vardır ve gaybî olanı insânî olanın
açıklaması da beklenmese gerektir. Peygamberler sâdece vahiy aldıkları andan
bir-an önce ve sonrası hakkında kendilerinde olan hâli açıklamışlardır. Yusuf
Şevki Yavuz: “Vahiy yoluyla bildirim, vâsıtasız gizli bir yolla ve süratlice
Peygamberin kâlbine veyâ zihnine ilâhî kelâmın bırakılması yâni kavratılması
şeklindedir” der.
“Kur’ân’ın levh-i
mahfûzdan topluca bir defâda Kadir Gecesi’nde Beytû’l-İzze’ye (en yakın Dünyâ
semâsı) indirildiği” düşüncesi de doğru olmasa gerektir. Zîrâ Allah, vahyin
tamâmını bir seferde Beytû’l-İzze’ye indirmişse, o hâlde hayâtın akışı hesâba katılmamış
olur ve vahyi hayatla bütünleştirme sorunu yaşanır. Yok, “Allah zâten ne olacağını
biliyordu” denirse, o zaman da cebriyeci bir kadercilikten bahsedilmiş olur ki,
bu “irâdesizlik” demektir. Yâni bu sefer de irâdeye ve akla çok gerek kalmazdı.
Bir de şu var ki,
Kur’ân bir “îman kitabı”dır. Ona îman etmek gerekir. Eğer Kur’ân sâdece
elimizde tuttuğumuz bir kitaptan ibâret ise, o hâlde onun neyine îman etmemiz
istenmektedir?. Îman etmek, gayba olacağından, -çünkü elimizde tuttuğumuz ve
gözümüzle gördüğümüze îman etmemize yâni ondan emin olmamıza gerek yoktur-
Kur’ân’a îman onun maddî yönüne değil, mânevî yönüne olmalıdır. Onun Allah’tan
geldiğine ve kesin gerçek ve hakîkat olduğuna îmân etmemiz isteniyor. Aynen Peygamberlerin
de, etine-kemiğine değil, resûllüğüne-nebîliğine îman ettiğimiz gibi. Yoksa
Peygamberimizi her gören îman etmiyordu. Demek ki îman, maddî olana değildir. O
hâlde akıl da, îmâna yönlendirse ve tasdik etse de, asıl tasdik kâlp ve eylemle
ile olur.
Aklın
önermelerinin doğruluğu ancak vahiyle bağlantılı ve doğrulanmışsa kabûl
edilebilir. Vahiyle onaylanmamış hiç-bir yorum
bağlayıcı değildir. Bu yorumu yapan isterse Hz. Ömer olsun.
Peygamberlerin
diğer insanlardan tek farkı vahiy almasıdır. Kur’ân’da Peygamberimiz şöyle der:
“De ki: Ben ancak benzeriniz olan bir beşerim. Bana
yalnızca, sizin ilahınızın bir tek ilah olduğu vahyolunur. Öyleyse O’na yönelin
ve O’ndan mağfiret dileyin. Vay hâline o müşriklerin” (Fussilet 6).
Peygamberimiz
diyor ki; “Ben de sizin gibi akıl-sâhibi bir insanım. Aramızda fark yok. Fakat
benim tek farkım bana vahyediliyor olmasıdır. Vahyin sizlerden birine değil de
bana yapılması, benim çok üstün bir akla sâhip olmam falan değil, ahlâki
üstünlüğümden dolayı, Allah’ın içinizden beni seçmesi ve bana vahyetmesidir”.
Bu nedenle vahiy almak hâriç, Peygamber için kullanılan, “örnek alınamayacak”
tüm nitelemeler şirktir.
Akıl
ile din -sözde- uzlaştırılınca ve aynılaştırılınca, din ortadan kalkar. Akla
bire-bir uygun olan bir vahiy varsa, vahye gerek yoktur. Çünkü akıl da bire-bir
vahye uygundur ve akıldan sâdır olan her-şey de vahiy gibi olur. Varılan yer
artık “deizm”dir.
İbni Rüşd, akıl
ile îmânı kesin çizgilerle birbirinden ayırır ve bu dünyâda mutlu olmak için
salt aklın yeterli olduğunu söyler. Böylece İslâm’ı “dünyâ işleriyle hiç-bir
ilgisi olmayan bir inanç sistemi” hâline getirir. Bu düşünce din ile devleti
birbirinden ayırır ve devletin dinden bağımsızlaşmasına neden olur-olmuştur.
Din ile devlet ayrıldığında ve farklı alanların konusu yapıldığında, hayâtı düzenleyip
yönetme yetkisi yalnızca dünyevî olana âit olur ve hattâ zamanla din devletin
himâyesi ve denetimi altına sokulur. Din ile devlet birleştiğinde devlet dînin
himâyesi ve yönetmesinde; ayrıldığındaysa dünyevî olanın himâyesi ve
yönetmesinde olur. Lâkin şu da var ki; hak din hâkim olduğunda Dünyâ’yı da
hakkıyla yönetecekken, dünyevîlik hâkim olduğundaysa dîn sürekli olarak baskı
altında tutulur ve dînin alanı daraltılır. Îman ile aklın ayrılması ve aklın,
dînin ve îmânın yörüngesinden çıkarılması, aklı şeytanın, nefsin ve tâğutların
denetimine ve yönlendirmesine sokarak yanlış işletilmesine neden olur
Akıl, vahiy
süzgecinden geçirilmelidir; vahiy, akıl süzgecinden değil. Vahyin süzgecinden
geçen akıl, vahiy-merkezli akletmeye başlarken; akıl süzgecinden geçen vahiy
ise, beşer-merkezli akletmeye başlar. Fakat beşer aklı sınırlı olduğu için,
sınırlı olandan sınırlı ve dolayısı ile eksik bilgi çıkacaktır. Eksik bilgi ile
de hiç-bir şey yerli-yerinde yapılamaz ve ortaya adâletsizlikten ve zulümden
başka bir şey çıkmaz.
Birileri de, kendi
sınırlı akıllarıyla ortaya koydukları mezheplerini-meşreplerini vahiyden üstün
görüyorlar ve diyorlar ki, “bizim mezhebimize-meşrebimize uymayan âyetler neshedilmiştir,
hükmü kaldırılmıştır”. Yâni, “bizim aklımız vahiyden üstündür” demeye
getiriyorlar. Sâdece âyetler de değil, hadislerin de mensuh kabûl edileceğini
söylüyorlar. Böylece akıllarını; “Gerçekten sen, pek büyük bir ahlâk üzeresin” (Kalem 4) ve “Biz
seni âlemler için yalnızca bir rahmet olarak gönderdik” (Enbiyâ 107)
denilen Peygamber’den de üstün tutuyorlar. Mezheplerine aykırı olan âyetleri ve
hadisleri, ya te’vil ederek kabûl edeceklerini, yada mensuh (hükmü kaldırılmış)
olduklarını söylüyorlar. El-Kerhi aynen şöyle der: “Mezhep imamımızın ve arkadaşlarının görüşüne
ters düşen her âyet ve hadis, ya te’vil edilir yahut mensuh kabul edilir” (Risâle
fi’l-Fusûl).
İslâm târihinde
de bir-çokları aklın nas ile çelişmesi durumunda aklın tercih edileceğini iddia
etmiştir. Fahreddin Râzi bile: “Akıl ile nas çelişirse akıl tercih edilir”
diyebilmiştir. Esas ve asıl olanın hangisi olması gerektiğini söylerken şöyle
der:
“Naklin zâhir ifâdelerini, aklın kat’i
delâletine tercih etmek yanlıştır, çünkü nakil, aklın feridir (naklin-nassın
anlaşılması akla bağlıdır). Eğer asıl olanı (aklı) delil olmaktan düşürürseniz,
bu çürütme işi hem aslı (aklı) hem de fer’i (nakli) birlikte ortadan kaldırır.
Bunun yanlışlığı ise ortadadır. O hâlde tek bir çıkış-yolu vardır ki, o da
aklın -kesin olan- delâletini asıl kabûl etmektir”.
Vahyi akıldan
üstün tutmak, aklı ıskartaya ayırmak demek değildir tabî ki. Vahyi akıldan
üstün tutmak, “aklı vahyin kılavuzluğuna vermek” demektir. Zâten hem mukatta’a
harfleri hem de müteşâbih âyetlerin 1.400 yıldır net bir açıklaması ve tefsiri
yapılamamıştır. Çünkü aklın gücü buna yetmemektedir. Sanki Allah bu harflerle
ve âyetlerle; “aklınız vahiyden üstün değildir” mesajı vermek ister gibidir.
Aklı vahiyden
üstün tutma sapması eski zamanlarda kalmış bir şey değildir. Aklı ilahlaştıran
ve kutsayan modern zamanlarda da akıl vahiyden üstün tutuluyor ve hattâ akıl
vahyin yerine geçirilerek vahiy yok sayılıyor. Bu en çok da modern ve pozitivist
bilim ile yapılıyor. Fakat unutmamak gerekir ki, aklın vahiyden üstün olduğu
iddiâsı, vahiy Allah’tan olduğu için, -hâşâ- “aklın Allah’tan üstün olduğunu
söylemek” anlamına da gelir.
Vahiy ebedî ve
ezelî olandan gelir. Bir “sonsuzluk bildirimi”dir. Akıl ise sonsuzluktan
bahsedemez. Çünkü onu kavrayamaz. Bu nedenle ona bir isim bile verememiştir ve
ona “sonsuz” yâni “sonu olmayan” demiştir. Fakat o sonu olmayanın ne olduğunu
idrâk edemediğinden dolayı ona bir isim bile verememektedir.
Akıl, Allah’ı bulmak için değil, dîni idrâk edip uygulamak
içindir. Zâten akıl, Allah’ı, “O’nun ne olduğunu bilerek” değil, “ne olmadığını
bilerek” idrâk edebilir. Vahiy,
akıl yetmediğinde(n) yada yetmeyeceğinden gönderilir. Bu nedenle algılarınızı-aklınızı vahiy inşâ etmiyorsa,
bildiklerinizin %90’ı yanlıştır.
Vahyin emirleri-önermeleri
her zaman akılla uzlaşır da değildir. Meselâ tutulması farz olan orucun yaz
günlerine denk geldiğini düşündüğümüzde, sıcağın altında açlıktan-susuzluktan kavrulmanın
akılla bağdaşır bir yanı bulunamaz. Çünkü bu, îman ile alâkalıdır ve zâten oruca
dayanıklılık daha çok îmandan gelir. Yoksa akıl, susuzluk başladığında bir-an
önce su içilmesini emreder. Bu nedenle de oruç tutanlar akıllıca bir iş yaptıklarından
dolayı değil, îmanlarının zorlamasıyla ve istemesiyle oruçlarını tutarlarken,
oruç tutmayanlar da, akıllarının almamasıyla ve îman eksikliği nedeniyle oruç tutmazlar.
İnsan, “tam inandığı” bir şeyi yapmaktan geri durmaz çünkü. Yâni oruç
tutmamanın nedeni, îmânın değil de, aklın baskısıdır.
Aklın görevi, “vahiy-merkezli
kıyaslamalar yaparak olası sorunlara çözüm getirmek” ve “vahyin emirlerini-tavsiyelerini
yerine getirmek” şeklindedir. Böyle olmadığında bir “akıl-merkezlilik” ortaya çıkar
ve aynen günümüzde olduğu gibi, akıl kısa zaman sonra ilahlaştırılır.
Şu da
unutulmamalıdır ki; peygamberlerin örnekliği, akıllarının üstün olmasından
değil, îmanlarının üstün olmasındandır. Zîrâ Dünyâ’yı Allah’ın istediği gibi
îmar edecek olanlar, vahiy-merkezli akleden îmanlı mü’minler olacaktır.
En doğrusunu
sâdece Allah bilir.
Hârûn
Görmüş
Ekim 2017
Sen bunları neyinle yazdın? Sana vahiy mi edildi? Tahminimce akılı yürüterek yazdın. Aklı neden küçümsüyorsun. İnsanın aklından başka hiç bir şeyi yok. Vahiy ve sünnet hakkında diyelim ki haklısın, yine akıl olmadan hiç bir işe yaramazlar. Vee, akıldan akıla, kimine göre saçma sapan hurafe kimine göre ilahi bir yol. İslam'ın içinde bile bütün hocalar profesör dahi olsalar hepsi farklı yorumluyor çünkü hepsinin kendi aklı var ve ona göre yorumluyor aynen senin yaptığın gibi. Yani insan demek akıl demek onun tam olarak ne olduğunu bilmesek bile. Tek varlığımız aklımızdır ve her insan kendi aklını beğenmek zorunda yaşamasının tek yolu budur. Mesela Allah mutlak varlık insansa sınırlı varlık demişsin ben ise bu cümleden Allah'ı küçümseme anlıyorum çünkü İnsan varlıksa Allah varlık olamaz sınırlının mutlağı bile olsa. Allah tektir ,Bir'dir yegane varlıktır. Başka bir şey yoktur.
YanıtlaSilAklı küçümseme yok. Aklın, gayb alanında işlevini yitirdiğini ve çaresiz kaldığını söylüyorum. Aklın, vahyin ışığında çalıştırılmasından bahsediyorum. Aklımızdan başka bir şeyimiz yok demek aklı ilahlaştırmak demektir. Akıldan başka imanımız da var. Ahirette aklımıza değil imanımıza bakılacak. Allah tektir, yegane varlıktır sözü tasavvufun zırvalığından başka bir şey değildir. Fakat tek mutlak varlık Allah'tır. O'ndan gayrısı ise mukayyet varlıktır. Fani varlıktır. Aksi halde sonsuz bir anlamsızlık olurdu.
SilBen herhalde anlayamıyorum. 'Aklın gayb alanında işlevini yitirdiğini ve çaresiz kaldığını söylediğin' için zaten aklı küçümsüyorsun dedim. Aklımızdan başka bir şeyimiz yok demek aklı ilahlaştırmakla ne alakası var. Kast ettiğim bütün eylemlerimiz aklımızın ürünüdür, bu çok akıllıca davranmamız anlamına gelmez, ama sen bana aklını kullanmadan bir cevap yazsana. İmansız akıllar var ama akılsız iman olur mu? Sen akılsız bir odun parçasının imanını bana anlatırsan o zaman akıl ile imanı ayırabilirim. Ben aklı ilahlaştırmıyorum sadece akıl olmadan hiç bir şey yapamayacağımızı anlatmaya çalışıyorum, iman bile edemeyiz. Allah tektir sözü tasavvufun zırvalığı olabilir ama ben tasavvufdan anlamam, ben Allah birdir tektir derken kendi yarım aklımın yettiği kadar evrenin monoist olması zorunluluğunu düşündüğüm için fizik bilimi bile tek varlığa işaret ediyor gibi geldiği için düalizme bir türlü akıl erdiremedim. Belki tasavvufçular da benim gibi işin içinden çıkamamışlardır. Ama sen de diyorsun 'tek mutlak varlık Allah'tır' diye, asıl olan mutlak varlıktır diğer tür varlık, varlık sayılmaz ki. Yani kısacası aslında sende tasavvufçularla aynı şeyi söylüyor olabilirsin, sadece ayrıntılarda anlaşamıyorsunuz.
SilAklın gayb alanında çaresiz kaldığını söylemek, aklı küçümsemek değil, aklın sınırını ortaya koymaktır. Tabi aynı zamanda aklın herşeyi çözebilecek bir yapısının olmadığını söyleyerek aklın ilahlaştırılacak bir şey olmadığı da açığı çıkıyor. Çünkü akıl her şeydir diyenler var. Aklımızdan başka kişiye göre, imanımız da var. İmanın idraki aklın anlayışından kat be kat daha üstündür. Eylemlerimiz aklımızla yapıyoruz tabi ki, ibadetlerimizi aklımızla yapıyoruz ama o ibadetlerin emrinin Allah'tan olduğuna iman ediyoruz. Aklın sınırı gaybın kapısına kadardır. Aklını kullanamayanların imanları da olmaz. Odun parçası, şuursuz mümindir ve tam da Allah'ın yarattığı gibi bir hayatı olur. Varlık içinde insandan başka Allah'ın istediği gibi davranmayan bir varlık yoktur. Fakat şuurlu bir şekilde davranmak önemlidir. kıl imanın kapısına kadar getirir bırakır, artık kişi imana göre bir hayat yaşamayı göze alabilirse iman eder, göze alamazsa iman etmez. Bu nedenle çoğu akıllılar iman etmezler. Allah ve kul olma durumu düalizm değildir. Çünkü insan ilah değildir. Mutlak varlık ve mukayyet varlık farkı var. Yaratıcı ve yaratılan. Fizik bilimi varlığın yapısının aynı olduğunu söylüyor ama bu, Allah'ın da bu varlıkla aynı olduğu anlamına gelmez. Taavvufçular, varlığın tümüne mutlak varlıktır diyor. Böylece sınırsız ve mutlak bir şirke düşüyorlar. Onlarla aynı şeyi söylemekten Allaha sığınırım. Ben mutlak olan sadece Allahtır, yaratılan ise, Onun var etmesiyle varlığını sürdürebilen varlıklardır diyorum.
YanıtlaSilHalen anlayamıyorum. Aklımızın çaresiz kaldığı zaten her halimizden belli. Aklın gayb alanında çaresiz kaldığını söylemekte fuzuli kelime israf etmektir. Gaybı kısaca bilinmeyen diye yorumlarsak zaten bilinmeyen her şey aklın kapsamı dışındadır. Aklın ilahlaşacak ne hali var ne de iddiası var. Akıl kısaca insan demektir ve insanın acizliği zaten ortada. Benim anlayamadığım konu akıl ile iman arasındaki ilişki veya fark. Siz yazılarınızda ve yorumlarınızda görebildiğim kadarıyla aklınızı kullanmışsınız, bu yorumlarda imanınızın katkısını bana anlatabilirseniz belki imandan ne kast ettiğinizi daha iyi anlayabilirim. 'Varlık içinde insandan başka Allah'ın istediği gibi davranmayan bir varlık yoktur' demişsiniz, insanı bütün diğer varlıklardan bu kadar keskin ve kesin bir biçimde ayırmanıza tam katılmıyorum, hemen arkasından şuurlu davranmak dan bahsettiğinize göre bunun sebebi olarak da insanı tek şuurlu varlık kabul etmeniz olduğunu düşünüyorum. Bu düşünceyi ilerletirsek ve şuuru akla dayandırırsak aslında akıl negatif bir özellik bile sayılabilir. 'Akıl imanın kapısına kadar getirir bırakır' demişsiniz, bu sadece bir benzetme olmuş, belki başka türlü anlatılamazdı, bilemiyorum. Benim bu benzetmeden anladığım şu; bir noktadan itibaren artık aklınız yetmez ve ondan sonra ya inanırsınız veya inanmazsınız. Buna ben de katılıyorum; bu da bence insanoğlunun aklının bir özelliği, akıl boşluk kabul etmiyor, bilebildiği kadarını biliyor bilemediği noktadan itibaren inanmak zorunda, doğru veya yanlış. Ama kimin inancının doğru olduğunu bana kim söyleyecek? Aklım mı?
YanıtlaSilİmanın etkisi mesela şu şekildedir. İman, vahyin de yasakladığı mesela içki kumar faiz zina vs. yi onaylamadığı için bir İslam Devleti hakimiyetinde bunlara yer verilmesi mümkün değildir, hele bunları devletin kontrol etmesi söz konusu bile olmaz. Bu günahların sosyal ekonomik toplumsal kötü sonuçları da apaçık ortada olmasına rağmen ve akıl bunları gayet ne görebilmesine rağmen yine de görece zevk, onlardan sağlanan kazanç ve vergi gibi bazı nedenlerden dolayı bu zararlı şeyleri kesin olarak yasaklamıyor ve bu günahları sürdürüyor. Çünkü akıl akletmeyi maddi olan üzerinden yapabilir. Dolayısı ile değerlendirmeyi de ancak maddi olan üzerinden yapıyor. Böyle olunca da kötülüğü yasak etmekte ya geç yada eksik kalıyor. Çünkü imanın konusu olan gaybı yani ahireti düşünmüyor ve hayatı ahiret merkezli düzenlemiyor. Böyle bir endişesi yok. İman ise akla ahiret düşüncesini bilincini de verir ve artık hüküm buna göre olur. Sonuçta insana kısa uzun vadede zarar verecek olan şeyler bertaraf edilir. İmanın katkısı bu şekildedir. Kimin inancının doğru olduğu, bir yaratıcı olduğunu kabul edenlerin iman ahlak vicdan merkezli değerlendirmesi ile görülebilir. Fakat yine de emin olunmazsa bu iş ahirete kalır.
YanıtlaSilBunlar benim sorularımın cevabı değil. Daha da vahimi işi daha da karıştırmış. Öncelikle bu söylediğin yasaklar vahye gerek kalmadan ve daha önceleri de kötü olduğu genel mutabakat altında ve sizde akıl bunu bilir fakat uymaz(farklı sebeplerle) diyerek teyit etmişsiniz, bu şartlar altında imanın sadece yasaklayıcı etkisi ön plana çıkıyor. Böyle olunca da tamamen farklı konulara geçiyoruz. Ben elli yaşını aştım ve birçok topluluk ve insanlarla tecrübelerim oldu. Maalesef sizin söyledikleriniz pratikle kesinlikle uyuşmuyor, bunu ülkemizin durumu zaten ispatlıyor, benim size tecrübelerimi anlatmama bile gerek bırakmıyor. Örneğin son 16 yıldır nispeten daha imanlı olan bir zümre tarafından yönetiliyoruz, toplum ahlakında bir iyileşme olduğunu ileri sürebilir misiniz? Ben verdiğim oylar sebebiyle vicdan azabı çekiyorum. İnsanlara Allah yolunda yalan ve hilenin mübah olduğunu öğretiyorlar, sahtekarlıklarına Allah'ı ortak ediyorlar ve inanın o insanların çoğu benden daha inançlı. Aynı şekilde Avrupa'da kaldığım sürece Allah veya diğer dinlere inanmayan ama olağanüstü dürüst, hayran kaldığım insanlar gördüm. Ve onların aksine kendi akrabalarım dan beş vakit namaz kılan ve gerçekten Allah'a inançlarından hiç şüphe duymadığım insanların bilerek günah işlediklerine de şahit oldum. Bunu nasıl yapabildiklerini sorduğum da 'ahirette hesabını biz vereceğiz sana ne?' dediler. Belki bana kötü örnekler kaideyi bozmaz diyeceksin ama bu kötü örnekler oldukça fazla ve bu durumda tek bir örnek dahi senin tezini bozuyor. Öte yandan akıl daha iyi sevilere çıkarıldığı zaman insanların daha ahlaklı davranabildikleri de ispatlanmıştır: Avrupa'nın en gelişmiş ülkeleri olan İskandinavya ülkelerinde inananların sayısı gittikçe azaldığı halde üstün eğitim kaliteleri sayesinde daha iyi düşünen insanlar yetiştirerek daha dürüst toplumlar oluşturmuşlardır. Tabii bu insanlar ayrıca bir de iman sahibi olsalardı belki daha da mükemmel olabilirlerdi bunu bilemiyeceğim, ama bizim ve diğer geri kalmış ülkelerin toplumları bu konuda hiç de umut vermiyorlar. Siz iyi niyetinizle imanı savunuyorsunuz fakat şeytanlar imanı fazla olan insanları kandırabilmek için düşünmemeleri gerektiğini iyi hesaplamışlar ve aklı değersizleştirme çabasına girmişler çünkü inanmaya yatkın kişileri kandırmak çok daha kolay, 'aklım yanılabilir, o halde düşünmeyim liderlerim benim için en iyisini düşünürler'. İnanmak düşünmekten çok daha kolay ve rahat, tembel işi ve tembellik daima şeytana çalışır. Bu kadar iman sahibi, boynuzları olmadığı için peşinden gittikleri şeytanları göremiyorlar. Lütfen aklı itibarsızlaştırmayalım, bu şeytanın bir oyunu. Bu söylediklerime itirazlarını saymadan önce önyargılardan kurtularak düşünmeye çalışın. Bu yazdıklarımın ispata veya kontrolüne bile gerek yok, insanlar tarafsız gözlerle etraflarına bakabilseler sadece yalın gerçekleri anlattığımı görecekler. Allah'a emanet olun, Allah yardımcınız olsun. Yılların yanlış eğitimi bir anda düzeltilemez işimiz gerçekten zor ve umutsuzum.
SilSelam..
YanıtlaSilİman, gayba imandır. Ahirete iman kişiye sorumluluk yüklüyor. İmandan kaynaklanan bu sorumluluk, gerçekten yanlış olan şeyden vazgeçmeyi kolaylaştırabiliyor. İmanın yasaklayıcı etkisi vardır ama iman daha çok, yasak olanı uygulama iradesi verir kişiye. Şu an dünyada iman merkezlilik yok ki pratik bir sonucu görülsün. Akıl merkezli bir yaşantı var ve aslında bu, pratikte birçok soruna yol açıyor. İnsanlar kanımca, imanın verdiği sorumluluğu almak ve nefsi dizginlemek istememeleri nedeniyle iman merkezli değil de akıl merkezli olana yöneliyorlar. Halbuki iman merkezlilik aklı kullanmayı engellemediği gibi onu aşırı bir şekilde teşvik eder. Oysa akıl merkezlilikte iman bloke oluyor.
Tecrübelerini dinlemek isterim. Çünkü tecrübe çok değerli ve pahalı bir şeydir.
Bu hükümetin imanlı olduğunu söylemek benim için mümkün değil. Çünkü mesela Kuran faiz ile iş yapmayı Allah ve Peygamberle savaşmak anlamına geleceğini ve faiz alanların şeytan çarpmışa döneceğini söylemesine rağmen, iktidardaki kişi faizin dünya gerçeği olduğunu söyleterek vahiy yani iman merkezli değil de dünya yani akıl merkezli olduğunu söylemiş oldu. Toplumun ahlakı çok bozulmuş durumda ve günden güne katlanarak artacağı da çok net gözküyor.
Müslümanlar kitap merkezli bilgiye sahip değiller ve sünnet denilen Peygamberin güzel örnekliğini (Ahzab 21) gözönünde bulundurmuyorlar va ahlak timsali Peygamber gibi davranış sergilemiyorlar da liderlere, şeyhlere, ideolojilere, paraya, çıkara nefse uydukları için ahlaken çökmeye yüz tutmuş durumdalar. Dediğin kötü örnekler hem de çok çok fazla. Fakat dediğim gibi, bu kişiler iman merkezli yaşamıyorlar. Bu nedenle de dinin İslamın bir suçu yok, müslümanların suçu var. Hem iman merkezli yaşamıyorlar hem de Kuranın akleden kalp dediği aklı kullanmıyorlar.
Avrupa görünürde parlak bir hayat sürüyor gibi gözükse de kanımca içten içe çürümekte. Çünkü fıtrata aykırı bir düşünce ve hayat üzre gidiyorlar. Üstelik istatistikler Avrupada ahlakın dibe indiğini gösteriyor. Mesela kadına şiddette dünyada ilk sıradaki ülkenin Danimarka olduğunu duymuş muydun?. Aynı cinsten olanların evliliği, hatta hayvanlarla yapılan evlilikler ahlaklı bir yapının olmadığını gösterir. Yeni okuduğum bir yazıda Londrada işlenen cinayetlerin Newyorku geçtiğinden bahsediyordu. Bunu ille de bir kıyas yapmak için söylemiyorum. Ordaki insanların madden daha rahat bir hayat sürdükleri çok açık. İmanın verdiği huzur, özgüven, ölüm ötesi bir hayatın olduğu düşüncesini ıskalamak hiç de akıllıca değil. Bu insanlar dediğin gibi, bir iman sahibi olmuş olsalardı ideal bir İslam Toplumu olurlardı.
Benin dediğim, aklı imanın önüne geçirmenin yanlış olduğu. Yoksa aklı kullanmamak rezalete yol açar ve Kuran bunu Yunus Suresi 100 de: Allah akıllarını kullanmayanların üzerine pislik yağdırır şeklinde söyler. Kuran yaklaşık 2000 ayrı yerde, aklınızı kullanmaz mısınız, düşünmez misiniz, ibret almaz mısınız vs diyerek akletmeye düşünmeye ibret almaya çağırır. Fakat müslümanlar akıllarını çeşitli kişilere kiraya vermiş olduklarından dolayı ancak taklitçilik yapabiliyorlaer. Taklidi iyi yapmayı da matah bir şey zannediyorlar.
Amel ve eylemden yoksun olan iman dediğin gibi çok kolay ama aslında iman büyük bir iddiadır ve ispat ister ki bedeli çok ağırdır. İman etmek oyun değildir yani.
Aklı ekletmeyi itibarsızlaştırmıyorum ve aklı ve akletmeyi ait olduğu yere koymaya çalışıyorum. Tabi bunu yaparken yanlışlarım da olmuşl olabilir. Aklı kullanmamanın sonuçları apaçık ortadayken her şeyin yolunda gittiğini savunacak değilim tabi ki. Bu durumdan ben de muzdaribim ve dünyanın cennetin bir şubesi (kendisi değil) olması hayalim var ve hep bundan bahsediyorum.
Seviyeli eleştirilerin yorumların için teşekkürler. Allah hepimizin yardımcısı olsun. Vesselam.