12 Aralık 2020 Cumartesi

İslâm’ın Rükünlerini Üçe-Beşe İndirgemek

 

“İnsanlardan kimi, Allah’a bir ucundan ibâdet eder, eğer kendisine bir hayır dokunursa, bununla tatmin bulur ve eğer kendisine bir fitne isâbet edecek olursa yüzü-üstü dönüverir. O, Dünyâ’yı kaybetmiştir, âhireti de. İşte bu, apaçık bir kayıptır” (Hac 11).

 

Rükün: “Direk. Esas. Kuvvet. Bir şeyin en fazla sağlam olan tarafı, köşesi veyâ temeli” anlamındadır.

 

İslâm beşe, îmân ise altıya indirgenmiş ve ayrıca “32 farz”, “54 farz” olarak bölümlenmiştir. Fakat bunlar İslâm’ın tamâmı değildir. “Kitaplara îman etmek” deyince Kitab’ın tamâmına îman edilmiş olmuyor, çünkü Kitab’ın îman umdeleri bilinmiyor. İnsan neyden bahsettiğini bilmediği bir Kitab’a ne kadar îman edebilir ki?. Çünkü Kitap elimizdedir. Kitap gaybın diğer unsurları gibi değildir.

 

Îmânın şartları altıya indirgenmiştir ama hem altıncı şart olan “kadere îman” zannedildiği anlamda îman umdesi değildir hem de îman sâdece altı şartla bitmez. Îmân, “gayba îman”dır. Gayb olana îmân edilir. Kitab’ın özü de gaybdır ama içeriği gayb değildir. Kitap elimizdedir ve bize îman etmemiz ve uymamız gereken rükünleri söyler. Allah’a, melekelere, kitaplara, peygamberlere, âhiret gününe îman vardır ama ana-babaya da itaat vardır. Kur’ân’daki emir ve yasaklara îman etmek ve uymak vardır. Çünkü itaat körü-körüne olan bir itaat değildir. Nasıl yapılacağını söyleyen âyetlere de îman  etmek vardır. Zâten “sâdece ‘îman ettim’ demekle iş bitmez” der Kur’ân:

 

“İnsanlar, (sâdece) ‘îman ettik’ diyerek, sınanmadan bırakılacaklarını mı sandılar?” (Ankebût 2).

 

Îman ve itaat edilen her âyet İslâm’ın rükünleridir. Öyle rükünleri üçe-beşe indirgemekle ve aslında bunları bile tam olarak yerine getirmeden İslâm’ı yaşadığını zannetmek derin bir gaflettir. Kur’ân; iyi bir insan ve müslüman olmanın formülünü ve yolunu şöyle gösterir:

 

“Yüzlerinizi doğu’ya ve batı’ya çevirmeniz ‘iyilik’ değildir. Ama iyilik, Allah’a, âhiret gününe, meleklere, Kitab’a ve peygamberlere îman eden; mala olan sevgisine rağmen, onu yakınlara, yetimlere, yoksullara, yolda kalmışa, isteyip-dilenene ve kölelere (özgürlükleri için) veren; namazı dosdoğru kılan, zekatı veren ve ahidleştiklerinde ahidlerine vefâ gösterenler ile; zorda, hastalıkta ve savaşın kızıştığı zamanlarda sabredenler(in tutum ve davranışlarıdır). İşte bunlar, doğru olanlardır ve müttakî (takvâ sâhibi) olanlar da bunlardır” (Bakara 177).

 

Görüldüğü gibi Kur’ân, iyi insan ve müslüman-mü’min olmanın yolunu açıkça gösteriyor ki bu bağlamda yapılmasını emrettiği şeylerin üçe-beşe indirgenen rükünlerle sınırlı olmadığını göstermiş oluyor. Çünkü bu âyette emredilenler, üçe-beşe indirgenen rükünlerin içinde bulunmuyor. Tamam; Kitab’a hakkıyla îman edenler bunlara da îman ederler ve bunları da yapmaya gayret ederler fakat, rükünleri üçe-beşe indirgemek, İslâm’ın üç-beş rükünden ibâret olduğunu zannettiriyor çoğu kişiye. O yüzden de çoğu müslüman; “Allah’a inanacan, namazını kılacan, orucunu tutacan, hayrını verecen, baş-örtüsü takacan tamam, fazlasına gerek yok” düşüncesindedir. Gerçi çoğu müslüman bunları da pek yapmaz. Bunları yaptığında ve zekatlarını da verdiklerinde müslümanlara dâhil olur ve müslüman olarak kabûl edilirler ama İslâm sâdece bu üç-beş rükünden ibâret değildir.   

 

İslam milletine girmek için namaz ve zekât yeterli görülmüştür. Çünkü kişinin diğer şeyleri yapıp-yapmadığı kontrôl edilip denetlenemez. Fakat bu, “İslâm olmak” demek olsa da “îman etmek” demek değildir. Zîrâ îman, Kur’ân’ın tamâmına îman etmek ve tamâmının yerine getirmek yada buna gayret etmek demektir:

 

“Bedeviler, ‘îman ettik’ dediler. De ki: ‘Siz îman etmediniz; ancak İslâm (müslüman veya teslim) olduk deyin’. Îman henüz kâlplerinize girmiş değildir. Eğer Allah’a ve Resûlü’ne itaat ederseniz, O, sizin amellerinizden hiç-bir şeyi eksiltmez. Şüphesiz Allah çok bağışlayandır, çok esirgeyendir” (Hucurât 14).

 

Bu uyarı elbette sâdece bedeviler için geçerli değildir ve bedeviler üzerinden herkese verilen bir mesajdır. Îman, “îmânın gereğini yapmak” demektir. Îman ettikten sonra sâlih amellerle îmânın gereğini yerine getirmemek yada getirmeyi düşünmemekle îman etmek aynı anlama gelmez ve bu sâdece “İslâm’a mensup olmak” anlamına gelebilir. Çünkü İslâm’ın rükünleri üçe-beşe indirgenemez.

 

“Ancak îman edip sâlih amellerde bulunanlar, birbirlerine hakkı tavsiye edenler ve birbirlerine sabrı tavsiye edenler başka” (Asr 3).

 

Kur’ân; “ey îman edenler ve sâlih amel işleyenler” der ve sonra ekler; “birbirlerine sabrı ve hakkı tavsiye edenler”. Yâni, îman edip sâlih amel yolunda giderken sabırlı olup hakka uygun yol alınması tavsiye edilerek destekleşenler. Demek ki sâdece “îman ettim” demekle olmuyor. Sonra sâlih amel işlenilmeli ve bu yolda giderken “sabır ve hakkı tavsiye” unutulmamalıdır.

 

Îman, “gabya yâni Allah’a-meleklere-vahye-âhirete îman” olduktan sonra Peygamber’e de itaâttir:

 

“Hayır öyle değil; Rabbine andolsun, aralarında çekiştikleri şeylerde seni hakem kılıp sonra senin verdiğin hükme, içlerinde hiç-bir sıkıntı duymaksızın, tam bir teslimiyetle teslim olmadıkça îman etmiş olmazlar” (Nîsâ 65).

 

İnsan tüm hayâtını Allah yoluna adamadığında, İslâm’ın rükünlerini üçe-beşe indirgeme yoluna girer ama bunları da hakkıyla yerine getirmez. Namaz kılar, oruç tutar, hanımının başı örtülüdür ve belki bir-kaç şey daha. Fakat 600 sayfalık Kur’ân sâdece bu üç-beş rükünden mi bahsetmektedir ve Peygamberimiz 23 yıl boyunca sâdece bunların mücâdelesini mi vermiştir?. Tabi ki de hayır!. İslâm’ın yüzlerce emri ve yasağı vardır ve bunların tamâmı “îmânın ve İslâm’ın şartı”dır.

 

İslâm’ın rükünleri Kur’ân’ın tamâmı ve Peygamber’in 23 yıl boyunca Resûl-Nebî olarak yaptığı şekildedir. İslâm’ın rükünleri, müslümanların hayâtının tüm alanını ve zamânını kapsar. Bu bağlamda işte mü’minlerin dilinden düşürmemesi ve eyleme dökmesi gereken âyet:

 

“O’nun hiç-bir ortağı yoktur. Ben böyle emrolundum ve ben müslüman olanların ilkiyim. De ki: Şüphesiz benim namazım, ibâdetlerim, hayâtım ve ölümüm âlemlerin Rabbi olan Allah’ındır” (En-âm 162-163).

 

Hakkı ve hakîkati bilen mü’minler tarafından “İslâm’ın hakkıyla yaşanamadığı” dile getirildiğinde, karşı taraftan; “namaz kılamıyor musunuz?, câmiler açık değil mi?, oruç tutmanızı yasaklayan mı var?, câmi yapamıyor musunuz?” vs. gibi gayr-ı ciddî sözlerle İslâm’ın rükünleri üçe-beşe indirgeniyor.

 

Evet; Kur’ân’ın tamâmı îman umdesi ve tamâmı İslâm’ın şartıdır. Kur’ân’ın tamâmı İslâm’ın rükünleri yâni direkleri ve esaslarıdır. Zîrâ İslâm’ın “sapa-sağlam” olmayan ve îmâna taâllûk etmeyen bir tek âyeti bile yoktur.

 

Not: Kur’ân’ın nüzûl sırasına göre olan emir ve yasakları şu linklerdedir:

 

http://777has444.blogspot.com/2017/06/nuzul-srasna-gore-kuranda-yasaklar.html

http://777has444.blogspot.com/2015/12/nuzul-srasna-gore-kurandaki-emirler.html

 

En doğrusunu sâdece Allah bilir.

 

Hârûn Görmüş

Mayıs 2020

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder